Signalen gemist in aanloop dodelijk schietincident Weiteveen
De politie heeft in aanloop naar een dodelijk schietincident in het Drentse Weiteveen belangrijke signalen gemist en onderkent dat zij andere interventies had kunnen en moeten doen. Dat zijn de belangrijkste uitkomsten van een evaluatie van het politieoptreden in de periode voorafgaand aan het misdrijf.
‘We hebben als politie onze professionele standaard niet behaald. Dat vind ik bijzonder pijnlijk en dat betreur ik’, zegt Martin Sitalsing, politiechef van de eenheid Noord-Nederland. Volgens Sitalsing hebben de gebeurtenissen grote impact op alle betrokkenen.
Evalueren
Op 16 januari 2024 vond een geweldsmisdrijf plaats waarbij twee mensen om het leven werden gebracht. Aan dit misdrijf ging een langdurig conflict vooraf, met als aanleiding een geschil over de verkoop van een woning. De verdachte werd direct na het misdrijf aangehouden en was een van de betrokkenen in het conflict. Hij heeft een bekennende verklaring afgelegd. Kort na het misdrijf bleek dat er door de politie intensief bemoeienis was geweest met het conflict. De leiding van politie-eenheid Noord-Nederland besloot daarop om het handelen van de politie te evalueren.
Sitalsing: ‘Om het in de toekomst beter te doen, hebben we ons handelen kritisch bekeken, zodat we daar als organisatie van kunnen leren. De evaluatie is nu afgerond en de uitkomsten daarvan willen we transparant delen.’ De evaluatie bevat lessen voor de hele organisatie en wordt daarom binnen de politie breed gedeeld. ‘Of het nu gaat om het zorgvuldig en tijdig vastleggen van informatie, regievoering, in- en externe samenwerking of toezicht op legaal wapenbezit, deze evaluatie is niet vrijblijvend’ zegt Sitalsing.
Anders
‘Hoewel we nooit zullen weten of de afloop anders was geweest, maakt de evaluatie duidelijk dat we anders hadden moeten handelen’, zegt Sitalsing. ‘Dat wil niet zeggen dat politiemedewerkers niets hebben gedaan. Zij hebben intensieve bemoeienis gehad met het conflict en zich zeker ingespannen om te voorkomen dat het conflict zou escaleren’, benadrukt hij.
Casusregie
Uit de evaluatie blijkt dat meldingen veelal afzonderlijk werden behandeld. Daardoor kreeg de politie geen goed beeld van het patroon van incidenten en mogelijke stalking. Het ontbreken van dat beeld leidde ertoe dat werkprocessen rond stalking niet werden gevolgd en een adequate risico-inschatting en bijbehorend plan van aanpak achterwege bleef. ‘Wat in dit geval zeker had kunnen helpen, is casusregie. Regie door een politiemedewerker, met de juiste kennis en ervaring, die actief alle informatie verzamelt en op basis van een compleet beeld kan komen tot adequate en effectieve interventies’, zegt Sitalsing.
Wapenverlof
Hoewel bij het misdrijf gebruik is gemaakt van illegale wapens, legt de evaluatie ook kwetsbaarheden bloot rond het systeem van vuurwapenverloven. De verdachte bezat meerdere vergunde jachtgeweren. ‘Op basis van de beschikbare informatie hadden we zijn jachtakte in moeten trekken en zijn vergunde wapens in beslag moeten nemen’, zegt Sitalsing. ‘Dat het misdrijf met illegale wapens is gepleegd, doet daar niets af. Er is niet volgens richtlijnen gehandeld.’
Verbeteringen noodzakelijk
Voor de landelijke portefeuille Zorg & Veiligheid bevestigt deze evaluatie dat casuïstiek rond stalking complex is. Het herkennen van patronen en signalen van (mogelijke) stalking is een cruciale eerste stap voor het maken van een risico-inschatting. Om het risico op escalatie zoveel mogelijk terug te dringen, is vervolgens een gezamenlijke aanpak door politie en andere partijen essentieel. De evaluatie is aanleiding om voortvarend door te gaan met het organiseren van casusregie binnen elk basisteam
Naar aanleiding van de evaluatie treft de landelijke portefeuille Korpscheftaken (KCT) maatregelen. Er komt een landelijke werkinstructie die medewerkers van KCT verplicht om een verlofhouder altijd een medische verklaring te laten overleggen, zodra signalen binnen komen over de gezondheidstoestand van de verlofhouder.
Daarnaast worden politiesystemen aangepast om KCT-medewerkers eerder te waarschuwen over incidenten waar verlofhouders bij zijn betrokken.
Voor Sitalsing maakt de evaluatie duidelijk dat politiewerk mensenwerk is. ‘We krijgen dagelijks een grote hoeveelheid meldingen te verwerken. Regelmatig gaat daar ingewikkelde problematiek achter schuil, waarvoor geen eenvoudige oplossing is. In die veelheid en complexiteit moeten politiemedewerkers voortdurend inschattingen en keuzes maken’ zegt Sitalsing. ‘Dat vraagt om continu bewustzijn en scherpte. Pakken we op de juiste momenten door en wie hebben we daarbij nodig? Ik kan niet genoeg het belang onderstrepen van samenwerking. Intern, over de grenzen van het eigen team heen, maar ook met ketenpartners. Samen staan we voor de opgave om de losse stukjes van de puzzel te verbinden.’
Te laat
Politiechef Sitalsing beseft dat verbeteringen voor de dodelijke slachtoffers en hun naasten te laat komen. ‘Wat wij naar aanleiding van deze evaluatie ook leren en verbeteren, de nabestaanden krijgen hun geliefden er niet mee terug. Dat gemis is onherstelbaar.’