‘De tolerantie neemt af, de uitersten nemen toe’
Scheldpartijen naar een joodse man met een keppeltje op straat, dreigementen naar een moslima die een hoofddoek draagt. Een taxichauffeur weigert een dragqueen in zijn auto mee te nemen. Het aantal registraties van discriminatie is vorig jaar opnieuw fors toegenomen. ‘Het zijn zorgelijke ontwikkelingen.’
Uit politiecijfers over 2023 blijkt dat in totaal zo’n 9000 meldingen en aangiften van discriminatie zijn gedaan, een stijging met een derde ten opzichte van het voorgaande jaar. Van die meldingen en aangiften gingen 880 registraties over antisemitisme. Dat is een stijging van 60 procent in vergelijking met 2022 toen 549 meldingen en aangiften van antisemitisme werden gedaan. Van moslimdiscriminatie werden vorig jaar 255 registraties gedaan. Daarbij ging het vooral om discriminatie op grond van uiterlijke kenmerken, zoals naar vrouwen met een hoofddoek.
Het aantal geregistreerde discriminatiezaken (meldingen, aangiften en eigen waarnemingen door de politie) stijgt al jaren. ‘We merken in ons politiewerk aan alles dat polarisatie toeneemt’, zegt Peter Holla, landelijk portefeuillehouder Aanpak Discriminatie. ‘Door de oorlog tussen Israël en Hamas is de toename nog groter geworden. Het verbaast ons ook niet dat het aantal meldingen is toegenomen, zowel wat betreft antisemitisme als moslimdiscriminatie. De tolerantie neemt af, de uitersten nemen toe.’
‘Naast uitlatingen, nemen ook de concrete bedreigingen toe. Je ziet verder dat de vrijheid voor leden van de LHBTIQ+-gemeenschap om hand in hand over straat te gaan, in het geding komt. Ook zij krijgen nare opmerkingen. Een dragqueen die wordt geweigerd door een taxi. Al die meldingen, ik krijg er buikpijn van.'
Doxing
‘Er is een anti-joodse tendens gaande’, zegt Michel Theeboom van het Joods Politienetwerk. ‘Dat leidt tot incidenten. We krijgen meldingen van mensen dat ze uitgescholden, bespuugd worden. Woningen worden beklad. En joodse mensen zijn slachtoffer van doxing: als hun adres bekend is, worden ze thuis opgezocht. Dit is vooral na 7 oktober gebeurd. Dit raakt natuurlijk heel erg de persoonlijke levenssfeer.’
Het netwerk signaleert dat men het moeilijk vindt om de oorlog die na de terreuraanval van Hamas is uitgebroken los te zien van de joodse gemeenschap in Nederland. Ook binnen de politie. ‘De joodse gemeenschap heeft natuurlijk historisch gezien een affiniteit met Israël. Mensen gaan er daarom vaak automatisch van uit dat joden in Nederland het absoluut eens zijn met Israël en de oorlog. Maar dat is zeker niet per definitie het geval.’
Het Netwerk Divers Vakmanschap (NDV) zorgt voor contact tussen de politie en de joodse gemeenschappen. Theeboom: ‘We proberen te helpen bij het melden of aangifte doen. Binnen de politie adviseren wij bijvoorbeeld CCB’s (Conflict- en Crisisbeheersing). Wij vertellen waar de gevoeligheden liggen en waar men rekening mee zou kunnen houden, ook bijvoorbeeld rond de komende herdenkingsdagen.’
Wandelingetje
Souad Boumedien, coördinator interne netwerken Amsterdam, merkt ook in haar eigen omgeving toenemende discriminatie. ‘Mijn moeder is ooit bespuugd door een paar snotapen op de fiets, terwijl ze haar wandelingetje deed in het park. Waarschijnlijk vanwege haar hoofddoek. Ik vroeg haar waarom ze dat niet gemeld had. Toen zei ze: ‘Nee joh, de politie heeft het daar veel te druk voor’.
De maatschappij is verhard, ziet Boumedien: ‘Ik ben blij dat er nu cijfers zijn die ons vermoeden van toegenomen discriminatie staven. Nu worden bij ons de aangiften en meldingen ook beter ‘gelezen’ en geïnterpreteerd als uitingen van discriminatie.’ Het is belangrijk, benadrukt Boumedien, dat we steeds beter zicht krijgen op wat hier gebeurt. ‘Discriminatie melden bij de politie, maar ook bijvoorbeeld bij andere instanties je verhaal doen, is goed en ontzettend belangrijk. Want dat discriminatie toeneemt, wordt onvoldoende geloofd. Door meer input, krijg je een betere aanpak. We moeten nu doorpakken.’
Expertisecentrum
Holla is verantwoordelijk voor het Expertisecentrum Aanpak Discriminatie-Politie (ECAD-P), dat sinds 1 juli 2021 bestaat. Dit kennis- en informatiecentrum helpt collega’s in de eenheden om discriminatievraagstukken tijdig te herkennen, op te pakken en af te handelen. Bij het centrum werken rechercheurs, juridische experts en collega’s die nazoeken of bij zaken in de politiesystemen ook een discriminatieaspect speelt. Het centrum brengt alle meldingen in Nederland in kaart.