Betere software voor vingerafdrukken biedt politie nieuwe mogelijkheden

Vingerafdrukken vormen dikwijls een doorslaggevende factor in opsporingsonderzoeken. Ze wijzen immers direct naar een bepaalde persoon. ‘DNA is ook uniek materiaal, maar dat kun je ook overbrengen door contaminatie. Een vingerspoor is zo goed als altijd achtergelaten door iets aan te raken met je handen', weet John Riemen, inhoudsdeskundige namens de politie. ‘Natuurlijk kun je dan de discussie krijgen wanneer diegene dat oppervlak of voorwerp dan precies heeft aangeraakt, maar er is in ieder geval een directe link met de donor. De bewijskracht is dus heel hoog.’

Nauwkeuriger

Sinds 1989 werkt de politie met HAVANK (Het Automatisch Vingerafdrukkensysteem Nederlandse Kollektie). De software en hardware daarvan zijn compleet vernieuwd. Dat stelt de politie in staat met minder materiaal toch een solide sporenvergelijking te maken. Bovendien is het systeem nog nauwkeuriger. Riemen: ‘Dus met minder duidelijke sporen kunnen we iemand terugvinden en met hetzelfde materiaal is de kans groter dat we iemand terugvinden.’ Dat biedt nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld in cold cases. Daarbij zijn de veiliggestelde sporen vaak onvolledig of van slechte kwaliteit.  Nieuw onderzoek kan leiden tot een tot nog toe nog onbekend persoon.

Anderhalf miljoen vingerafdrukken

In HAVANK 4 staan de vingerafdrukken van ongeveer anderhalf miljoen verdachten en veroordeelden. Jaarlijks worden circa 150.000 vingerafdrukken ingevoerd en gecontroleerd. Dit zijn vingerafdrukken van verdachten van een misdrijf waarop voorlopige hechtenis staat of die weigeren zich te identificeren. Veertig procent daarvan is van een persoon die nog niet eerder was geregistreerd. Deze vingerafdrukken mag de politie gebruiken voor het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten en identificatie van onbekende lijken. Jaarlijks worden zo’n achtduizend dacty sporen van plaatsen delict vergeleken met deze vingerafdrukken. In gemiddeld zo’n 20 tot 25 procent van de gevallen vinden we de persoon van wie de vingerafdrukken zijn’, zegt Riemen.

Telefoonapp

Ook de snelheid waarmee sporen worden verwerkt, gaat fors omhoog. Een nieuwe telefoonapp maakt het mogelijk om aangetroffen vingerafdrukken direct te vergelijken met de sporen in HAVANK. Riemen: ‘Door allerlei administratieve en logistieke processen duurde het vaak ruim een week voor een dactyspoor werd verwerkt. Nu kunnen de forensisch rechercheurs het spoor fotograferen en verzenden het meteen. Het proces wordt daardoor met tweeduizend procent versneld. Ook kunnen experts op afstand meekijken en aanwijzingen over de kwaliteit geven terwijl de PD nog open is. Dat verbetert de kwaliteit van de veiliggestelde sporen en de kans op een match.’

VS-databanken

Ook de eerder aangekondigde online toegang tot de VS-databanken is binnenkort een feit. ‘We hebben al zo’n samenwerking met twintig EU-landen’, vertelt Riemen. ‘En ook het Verenigd Koninkrijk heeft een aanvraag tot koppeling gedaan. Treffen wij een spoor niet in aan in HAVANK, dan kunnen we zelf direct in die landen zoeken. Datzelfde is nu met de middels een verdrag met de VS afgesproken, waardoor we het proces versnellen en de kans op een herkenning vergroten. Ook het Korps Politie Caribisch Nederland Bonaire heeft aangegeven graag gebruik te maken van HAVANK 4.

Privacy

Met zoveel aan elkaar gekoppelde bestanden, gedeelde data en maatschappelijk belang is waarborging van de privacy van groot belang. ‘HAVANK helpt alleen bij het doorzoeken van grote hoeveelheden data en maakt een selectie van die anonieme vingersporen die mogelijk matchen’, benadrukt Riemen. ‘Een expert bepaalt of er een mogelijke match is. Vervolgens analyseren twee andere experts het spoor volledig, voeren daarna een vergelijking uit met de referentieafdruk en trekken een conclusie. Dat is een zeer zorgvuldig proces.’ Dat de databank behoorlijk gevuld is, ligt volgens Riemen aan de lange bewaartermijnen en de hoeveelheid aanhoudingen. Vingerafdrukken van personen die geen verdachte meer zijn, moeten uiteindelijk worden gewist. Tenzij ze nog verdachte zijn in een andere zaak of zijn veroordeeld. De wet schrijft dan ook voor dat de politie alleen vingerafdrukken mag verwijderen in opdracht van de Justitiële Informatiedienst (Justid). Een gezamenlijk project van politie, Justid, Koninklijke Marechaussee, CJIB en Openbaar Ministerie bekijkt of er stappen noodzakelijk zijn om dit proces beter in te richten en waar mogelijk te automatiseren.