Commissie Schneiders én politie: fundamentele veranderingen nodig bij Landelijke Eenheid

Dat stellen korpsleiding en leiding van de Landelijke Eenheid (LE) in hun reactie op de vandaag gepresenteerde tussenrapportage van de commissie Schneiders, die in opdracht van minister Yesilgöz-Zegerius van J&V is opgesteld. Zij herkennen zich in de conclusies over de noodzaak van aanpassingen aan de organisatie van de eenheid en haar plek in het politiebestel, maar ook op het gebied van onder meer cultuur en leiderschap. De komende maanden bekijken de commisssie en de politie samen welke concrete aanpassingen nodig zijn.

Problemen

De Landelijke Eenheid boekte de afgelopen jaren talloze aansprekende operationele successen, maar een reeks signalen, incidenten en onderzoeken maakte duidelijk dat de eenheid ook met structurele problemen kampt. Onder meer op het gebied van leiderschap en cultuur. Op meerdere plekken in de eenheid voelen medewerkers zich onvoldoende gehoord of gesteund en soms zelfs ronduit onveilig. In combinatie met een forse uitbreiding van het takenpakket, soms gebrekkige onderlinge samenwerking en het ontbreken van gezamenlijke doelstellingen leidt dit ertoe dat het prestatievermogen van de eenheid onder druk staat.

Heroriëntatie

Hoewel de korps- en eenheidsleiding ingrepen en verbeteringen doorvoerden, werd in toenemende mate duidelijk dat de problemen bij de Landelijke Eenheid direct verband houden met de manier waarop de eenheid is georganiseerd en is ingebed in het politiebestel. Vorig jaar kreeg de Commissie Schneiders daarom de opdracht om een heroriëntatie uit te voeren naar de inrichting van de eenheid en haar positionering binnen het politiebestel.

Vooruitlopend op de definitieve rapportage, die nog voor de zomer verschijnt, presenteerde de commissie vandaag een tussenrapportage. Met de uitkomsten kan de politie direct aan de slag. 'En dat gaan we ook doen', zegt korpschef Henk van Essen. 'Of eigenlijk: daar gaan we mee door. Door het opvolgen van dit tussenadvies worden de reeds ingezette verbeteringen bij de LE voortgezet, verbreed en versterkt. Maar de tijd van stutten, is voorbij.'

Karakter

Volgens de nieuwe politiechef van de Landelijke Eenheid (LE), Oscar Dros, vraagt het unieke karakter van de eenheid om een unieke organisatie. 'De Landelijke Eenheid is geen regionale eenheid en kan ook niet zo worden aangestuurd en ondersteund. Ons takenpakket is wezenlijk anders. En de standaard bedrijfsvoering bij de politie biedt onvoldoende ondersteuning aan de specialisten die bij de LE de meest uiteenlopende werkzaamheden verrichten. Bij de vorming van de Nationale Politie is daarmee onvoldoende rekening gehouden.'

Volgens de Commissie Schneiders moet opnieuw naar de taken van de LE worden gekeken. Daarnaast is behoefte aan meer samenhang tussen alle onderdelen van de eenheid. Politiechef Dros sluit zich daarbij aan: 'De LE is een vergaarbak voor een veelheid aan taken en mensen. Dat mag allemaal wel wat logischer worden geclusterd en geordend en met een gezamenlijke visie als uitgangspunt.'

Dros onderschrijft ook de overige conclusies van de commissie. Bijvoorbeeld als het gaat om financiële ruimte. 'Van het grootste deel van ons budget ligt precies vast wat ermee moet gebeuren. Het zou goed zijn als wij meer ruimte krijgen om budget naar eigen inzicht te besteden.'

Leiding

Meer ruimte is ook op andere vlakken nodig, zegt Dros. 'Bij de LE werken experts op hun vakgebied. Zij hebben geen behoefte aan een leidinggevende die ze exact vertelt wat ze moeten doen en hoe precies. Die mensen hebben behoefte aan leiding die faciliteert en ruimte biedt om met een vraagstuk aan de slag te gaan. We moeten af van de klassieke hiërarchie. Het aantal medewerkers waarvoor een leidinggevende verantwoordelijkheid draagt, is nu bovendien te groot. Er is bij de leiding te weinig zicht op wat zich binnen teams afspeelt.'

De noodzaak tot fundamentele wijzigingen bij de LE is extra urgent met het oog op de snel veranderende criminaliteit en de wijze waarop deze moet worden bestreden. Een wetenschappelijke analyse bevestigt dat de politie de komende jaren voor een forse uitdaging staat bij de bestrijding van ondermijnende criminaliteit, terrorisme en cybercriminaliteit én bij het handhaven van de openbare orde. De LE speelt hierin een cruciale rol.

Disciplines

Een effectieve aanpak van deze veiligheidsvraagstukken brengt de noodzaak mee tot nauwere samenwerking tussen de disciplines opsporing, intelligence en expertise. Bij de herinrichting van de LE moet daarbij sterk rekening worden gehouden.
Volgens politiechef Dros moet de LE zich voorbereiden op een (nabije) toekomst waarbij het verzamelen en analyseren van data en andere informatie in toenemende mate van belang is. 'En er is ruimte nodig voor innovatie en experimenten, op basis van kennis, creativiteit en integriteit. Daar moeten we bij de vernieuwde inrichting écht rekening mee houden.'

Transitieteam

Op aangeven van de commissie bekijkt de politie de komende weken hoe de organisatie van de LE concreet kan worden verbeterd. Het resultaat hiervan verwerkt de commissie in haar definitieve rapportage. Die volgt nog voor de zomer. Ondertussen wordt de medio vorig jaar ingezette programmatische aanpak voortgezet in een veranderaanpak, onder leiding van een transitieteam. Omdat de veranderingen de hele politieorganisatie raken, wordt ook bij de korpsstaf een transitieteam ingericht.

Onrust

Hoewel op hoofdlijnen duidelijk is waaraan de Landelijke Eenheid behoefte heeft, is nog niet duidelijk hoe de nieuwe organisatie er straks uit gaat zien. Dat maakt dat evenmin duidelijk is wat de veranderingen gaan betekenen voor medewerkers van de politie, die van de LE in het bijzonder. Oscar Dros: 'Ik vermoed dat vrijwel iedereen zich kan vinden in de koers die de commissie voorstelt, maar veranderingen kunnen leiden tot onrust. Binnen een eenheid die de afgelopen jaren al veel woelige periodes heeft gekend, betekent dat opnieuw een fors beroep op onze medewerkers. Zeker, omdat we er met zijn allen voor moeten zorgen dat de transitie vorm krijgt terwijl de operationele slagkracht gewaarborgd blijft.'

'Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om erop toe te zien dat medewerkers op de hoogte wordt gehouden en actief bij het proces worden betrokken. Zij weten als geen ander wat nodig is om de eenheid verder te brengen. Om met elkaar te komen tot een toekomstbestendige Landelijke Eenheid, waar medewerkers op een veilige en professionele manier kunnen excelleren in dat wat zij het liefste doen: Nederland veiliger maken.'

Ondernemingsraad

De ondernemingsraad van de Landelijke Eenheid wordt nauw betrokken bij de transitie, zegt voorzitter Esme Solak: ‘Als voorportaal van de medewerkers hechten wij er waarde aan hen goed en tijdig te informeren. Wij zijn goed en nauw betrokken en hebben met de eenheidsleiding afgesproken dat we hierin zoveel mogelijk met elkaar optrekken. Ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid.’