Blog korpschef: 'Hij hoort hier helemaal niet thuis'
Twee politieauto’s komen aan bij een adres in Bloemendaal. Het is donker. Een jongen smijt met spullen, slaat de boel kort en klein. Zijn ouders belden radeloos de politie. ‘Een trieste situatie’, zegt een van de agenten: een jongen van 21 jaar, autistisch, slikte zijn medicijnen niet en heeft constant ruzie met zijn vader. ‘Een volwassen jongen’, zegt de agent, ‘maar hij hoort helemaal niet bij de politie thuis.'
Begin vorig jaar draaide NRC een aantal diensten mee met collega Dennis Cornelissens in Haarlem. Hij laat de krant zien wat er in de praktijk schuil gaat achter de meer dan 100.000 meldingen personen met verward gedrag die de politie jaarlijks binnenkrijgt.
Dennis laat een complexe wereld zien waar zorg en handhaven van veiligheid dwars door elkaar heen lopen. Waar een verslaafde een potentieel veiligheidsprobleem is, maar vooral ook een psychiatrisch patiënt. En waar collega’s hulpverlener en politieman of – vrouw ineen zijn en heel snel tussen die rollen moeten schakelen.
Afgelopen zondag 10 oktober was de internationale dag van de psychische gezondheid. MIND, een onafhankelijke maatschappelijke organisatie die zich sterk maakt voor een psychisch gezonder Nederland, heeft organisaties, zoals zorginstellingen, scholen en bedrijven, opgeroepen aandacht te besteden aan openheid over psychische problemen. Het is absoluut noodzakelijk dat hier meer aandacht voor komt, ook omdat het voor een belangrijk en helaas steeds groter deel, ons werk bepaalt.
Als het de afgelopen jaren over de enorme toename van het aantal meldingen ging, richtte de aandacht zich vaak op de cijfers. Collega Dennis liet in NRC echter zien welk leed, maar ook welk risico er achter die cijfers over personen met verward gedrag zit. Voor de omgeving van de verwarde persoon, maar ook voor ons als politie. Dennis vertelt heel mooi over hoe hij daarmee omgaat.
'Zodra politiemensen binnenkomen of komen aanrijden, verandert de sfeer. Als je in de vechthouding gaat staan, wek je agressie op. Mensen spiegelen. […] De 'waarom-vraag' geeft problemen. Mensen hebben dan het gevoel dat ze hun gedrag meteen moeten uitleggen. […] Ik spreek mensen niet directief aan. Mensen die in een psychose zitten, zijn bang. Ze snappen hun wereld al niet, laat staan orders. Ik vraag wat er aan de hand is. En of ik dichterbij mag komen.'
Iemand met verward gedrag is in de eerste plaats een zorgvraagstuk. Maar als hij of zij onvoldoende, of te laat, zorg krijgt wordt dat soms ook een veiligheidsvraagstuk. En zo zouden we het ook moeten behandelen. Niet de politie is nodig, maar hulpverlening ter plaatse. Maar als het dan misgaat en toch een veiligheidsvraagstuk wordt, zie je ook dat het steeds vaker leidt tot heel gevaarlijke situaties, zoals het incident met een man met een kruisboog in Almelo. Dat is zorgelijk voor omwonenden, maar ook voor mijn collega’s.
Voor collega’s zijn meldingen met verwarde personen moeilijke meldingen. Laatst sprak ik een collega die zei dat hij liever naar een geweldsincident ging, want dat is voorspelbaar. Een verward persoon is dat vaak niet. Hij zei dat hij constant op zijn hoede moest zijn, lettend op kleine signalen die een plotse verandering in gedrag aankondigen. Daar kwam bij, zo zei hij, de mogelijke publieke verontwaardiging als zo’n melding misgaat. Een psychische patiënt wordt een veiligheidsrisico – voor zichzelf, zijn of haar omgeving en voor ons – maar mensen zien alleen de patiënt en niet het risico.
Het verhaal van Dennis in NRC, maar ook wat deze collega me vertelde over hoe hij deze personen tegemoet treedt, tonen nogmaals aan hoe ongelofelijk belangrijk de internationale dag van psychische gezondheid is. Er is veel meer begrip nodig voor mensen met psychische problemen. Maar ook voor de moeilijke situaties waar we als politie soms in verzeild raken, op een dossier waar wij de gaten dichtlopen, omdat het veel meer over zorg dan over veiligheid gaat.
Henk van Essen
korpschef