Phishing: vaker, slimmer, jonger
De schade als gevolg van phishing en bankhelpdeskfraude neemt toe, meldde De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) vandaag. De daders van phishing zijn vaak jong, hanteren steeds slimmere methoden en spelen in op de actualiteit. Zo hoorde op 12 november een 22-jarige verdachte van phishing voor de Amsterdamse rechtbank een straf van drie jaar cel tegen zich eisen. Hij lichtte zijn slachtoffers op door zich voor te doen als een medewerker van WoningNet.
‘Uw WoningNet-registratie verloopt, door acht euro te storten via bijgaande iDeal-link kunt u dit voorkomen.’ Dat was zo’n beetje de strekking van een door meerdere jonge oplichters gebruikte phishing-mail. ‘De tijd dat dit soort internetoplichters hun slachtoffers benaderden met vrij doorzichtige, slecht geschreven mails vol spelfouten, ligt allang achter ons,’ zegt een rechercheur bij het cybercrimeteam Midden-Nederland. ‘De valse emails, sms’en en betaallinks zijn soms nauwelijks meer van echt te onderscheiden.’
Daders
Het team bracht onlangs naar buiten dat alleen al in de politie-eenheid Midden-Nederland dagelijks zo’n vijftien aangiften van phishing binnenkomen. Volgens de NVB ging het bij phishing in de eerste zes maanden van dit jaar om een schade van 6,1 miljoen euro.
De methodiek is volgens de cybercrimerechercheur altijd hetzelfde. ‘De daders schieten met hagel. Ze sturen soms wel tienduizend mails of sms’jes en altijd trappen er dan weer mensen in. De criminelen proberen hun slachtoffers via valse betaallinks eerst kleine bedragen te laten overmaken of pogen hun bankgegevens buit te maken. In het ergste geval plunderen ze dan iemands bankrekening. En dat gaat in sommige gevallen om forse bedragen.’
Naast senioren worden tegenwoordig ook steeds vaker jongeren en mensen van middelbare leeftijd slachtoffer van deze vorm van criminaliteit. ‘Als we puur kijken naar de WoningNet phishing zien we dat hier veel jonge mensen intrappen’, zegt de rechercheur. ‘Dit komt voornamelijk doordat zij veel meer baat hebben bij de inschrijving dan oudere mensen die al tientallen jaren een eigen huis hebben.’
Onlangs werd na een tip van een bank nog een 17-jarige jongen opgepakt in een phishingzaak. Ook hij speelde in op de angst van mensen om hun Woningnet-inschrijving te verliezen en maakte zo meerdere slachtoffers tienduizenden euro’s afhandig. ‘We komen steeds vaker dit soort jonge jongens tegen. Vaak hebben ze al heel wat andere zaken op hun kerfstok,’ zegt de cybercrimerechercheur. ‘Die staan dan al bij ons in de systemen voor inbraken, berovingen of overvallen. Het is zorgwekkend dat we bij phishingverdachten ook vaak vuurwapens hebben aangetroffen. Als we achteraf terugkijken, zien we in onze gegevens dat ze vanaf een bepaalde datum ineens niet meer voor van alles en nog wat worden aangehouden. Als we ze dan oppakken voor zaken als phishing, internetoplichting of bankhelpdeskfraude, blijkt de datum waarop ze bij ons uit de systemen lijken te verdwijnen, vaak te corresponderen met de datum waarop ze zijn begonnen met die internetdelicten.’
Schaamte
Slechts twintig procent van de slachtoffers doet aangifte. Zowel uit schaamte als vanuit de gedachte dat de politie hier toch niets tegen doet. ‘Al is opsporing van deze daders soms niet eenvoudig, toch kunnen we in langlopende onderzoeken vaak daders aan tientallen zaken tegelijk koppelen’, zegt een lid van het cybercrime team in de eenheid Zeeland-West-Brabant. ‘Wij roepen slachtoffers daarom juist op om áltijd aangifte te doen.’
Haar team heeft phishing als specialisme. ‘Wij pellen het proces stap voor stap af om een goed zicht te krijgen op hoe die daders van phishing werken’, zegt ze. ‘We kijken wat er, wanneer gebeurt. Daarvoor zijn zoveel mogelijk aangiftes nodig. Als je kunt zien hoe het werkt, kun je ook kijken op welk punt je verstorende maatregelen kunt inzetten waar de crimineel last van heeft.’
Ze benadrukt dat de politie dit niet alleen doet. ‘Publiek private partners ondersteunen ons hierbij. De cybercrimeteams van de politie werken bijvoorbeeld in een landelijk project samen met de banken en de telecomsector. Door de verstorende maatregelen die we voortdurend samen met onze partners inzetten, zien we dat de manier waarop cybercriminelen werken eens in de zoveel tijd verandert. Zij spelen in op de actualiteit of maatschappelijke thema`s’, zegt ze. ‘Ook schromen ze er niet voor om in te spelen op jouw gevoel om je zo op het verkeerde been te zetten.’
Wees alert
Het cybercrimeteamlid uit Zeeland-West-Brabant merkt op dat het steeds eenvoudiger is geworden om cybercrime te plegen. ‘Daar hoef je tegenwoordig echt geen ICT’er meer voor te zijn. Wees daarom altijd alert en klik en swipe niet te vluchtig op mails of links die in jouw scherm voorbij komen.’
Slachtoffer van phishing?
Doe dan aangifte. Dit kan alleen op een politiebureau. Bel 0900 8844 (lokaal tarief) voor een afspraak.