Verbinding
De verbindende rol van de politie staat onder druk, stelt korpschef Henk van Essen. De laatste tijd wordt ons werk te veel bepaald door begrenzen en handhaven van de openbare orde, moeten we vaker geweld gebruiken. En dat terwijl de Nederlandse politie juist zo uniek is door haar laagdrempelige en verbindende karakter. Het aantal demonstraties en het geweld dat daarmee gepaard gaat, trekt een behoorlijke wissel op de politiemensencollega’s. Het gebiedsgebonden politiewerk staat onder druk en voorkomen moet worden dat onze relatie met de samenleving voor langere tijd verandert. Dat kan alleen door oog te hebben voor dilemma’s, verschillen, overeenkomsten en deze binnen en buiten bespreekbaar te maken èn te houden.
‘Afgelopen zomer sprak ik mijn trots en waardering uit richting collega’s. Ik vond het mooi om te zien dat wij als korps tijdens demonstraties tussen de mensen waren blijven staan; tussen de demonstranten spraken wij ons uit tegen racisme en discriminatie. En ook het voorkomen van de verdere verspreiding van het coronavirus was een gezamenlijke opgave. We deden het met elkaar.
Waardering
Nu, een half jaar - en ruim 2500 demonstraties - verder, zie ik mijn collega’s met dezelfde overtuiging en inzet hun werk doen. En nog steeds heb ik daar veel waardering voor. Tegelijkertijd zie ik dat zij vaker tegenover demonstranten staan; letterlijk. Bij veel demonstraties verhardde het sentiment en vaker dan voorheen moesten we optreden. De spelregels zoals die in Nederland gelden - zoals het aankondigen van een demonstratie - worden steeds vaker genegeerd. Dat er in de te handhaven maatregelen bij al deze (corona) demonstraties verschillen zitten, is te verklaren – hier worden door het lokale gezag afwegingen in gemaakt – maar maakt het soms ook lastig uit te leggen. De coronamaatregelen roepen veel emoties op, ook binnen ons korps, en ik weet dat de maatregelen niet op de steun van iedereen kunnen rekenen. Van ons mag worden verwacht dat wij de maatregelen zullen handhaven, waarbij het belangrijk is dat er eenduidigheid is, landelijk en lokaal, over die maatregelen. Demonstreren is prima, maar met respect voor afspraken en elkaar.
Geweld
Onze politiemensen werken al een jaar onder aanhoudende druk. Het zijn vaak dezelfde collega’s die – weekend na weekend - bij de handhaving van demonstraties worden ingezet en daar met agressie en geweld te maken krijgen. Op zondag begeleiden zij, naast hun reguliere werk, ook nog demonstraties en krijgen daarbij soms letterlijk van alles naar hun hoofd. Naast deze zichtbare inzet werken op dat moment talloze andere politiemedewerkers in de ondersteuning en vangen weer anderen het werk op anders dat blijft liggen. Dat vraagt veel, niet alleen van de politiecollega’s maar ook van hun thuisfront.
Veeleisend
Bij ons vak hoort druk; politiewerk is afwisselend en veeleisend. Vaak is het ook de reden waarom men ooit voor de politie heeft gekozen. De veelzijdigheid, de spanning, de adrenaline door de aderen. Maar spanning en druk kennen ook een keerzijde. Iedere arbeidspsycholoog zal je vertellen dat het niet goed is als iemand te lang ‘aan’ staat en al helemaal niet als dat gecombineerd wordt met toenemende agressie, mondeling, fysiek of zelfs bedreigingen.
Eenzijdig
Ons politiekorps staat in mijn ogen al (te) lang eenzijdig ‘aan.’ Veel werk wijkt voor het handhaven van de openbare orde. Zoals dat voor individuele politiemedewerkers niet goed is, is dat ook voor de organisatie ongezond. Met corona en het toenemende maatschappelijke ongenoegen is de druk op het korps het afgelopen jaar een constante geworden. En het ziet er niet naar uit dat die komende tijd afneemt. Tel daarbij op dat de emoties, die in de samenleving gevoeld worden – bijvoorbeeld over het coronabeleid – er ook binnen onze organisatie zijn. Er is ruimte in het korps om daar wat van te vinden en ja, ook om daar verschillend over te denken. Dat debat moedig ik aan, zolang het maar met respect gebeurt en we blijven doen wat nodig is.
Kritiek
En dat doen we, want het is ons werk; we vinden het belangrijk en we zullen alles doen om demonstraties als grondrecht mogelijk te blijven maken, ook in deze bijzondere coronatijd. Kritiek op de politie is goed. Het helpt ons om ons werk beter te doen. Dat geldt ook voor kritiek die van binnen komt. Het is waardevol, functioneel en nodig, omdat het helpt te veranderen wat beter en anders kan. Het vertrouwen van de samenleving in de politie is nu heel hoog en dat is een groot goed. Ik wil ervoor waken dat die aanhoudende druk onze relatie met elkaar èn de samenleving op een ingrijpende manier en voor langere tijd verandert. Dat kan alleen door oog te hebben voor dillema’s, verschillen, overeenkomsten en deze intern en extern bespreekbaar te maken èn te houden.
Neutraliteit
Ons korps staat voor eendracht, uniformiteit en neutraliteit. Dat dragen we uit door hetzelfde uniform te dragen, te werken volgens dezelfde procedures en dezelfde regels en wetten te hanteren. Maar juist achter dat uniform schuilt onze kracht. Daarachter zit namelijk ons grootste kapitaal: een mens, uniek in al zijn of haar eigenschappen, met een (onmisbare) variëteit in geslacht, leeftijd, en herkomst. Juist die authenticiteit is wat het verschil maakt binnen onze organisatie en ook daarbuiten. Dat moeten we koesteren, daar moeten we op blijven inzetten. We blijven een politie voor iedereen; vriendelijk als het kan, streng als het moet.’